Παραπλάνηση
«Το σώμα μπορεί στην πραγματικότητα να σας παραπλανήσει», είπε χαρακτηριστικά η δρ Karen Berkley, καθηγήτρια νευροεπιστήμης στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Η έρευνά της εστιάστηκε στον ανακλαστικό πόνο που προκαλείται από την ενδομητρίωση και ο οποίος μπορεί να γίνει αισθητός πολύ μακριά από την πραγματική του εστία, ακόμα και στο σαγόνι. Μια πιθανή εξήγηση αφορά τον τρόπο που οι νευρικές ίνες του σώματος συγκλίνουν και στέλνουν μηνύματα στη σπονδυλική στήλη – κάθε νεύρο μεταφέρει τεράστια ποσότητα πληροφοριών για το σώμα. «Αυτό που εικάζουμε ότι συμβαίνει είναι ότι η πληροφορία ενίοτε χάνει την ιδιομορφία της κατά την πορεία της προς τη σπονδυλική στήλη και προς τον εγκέφαλο», είπε η δρ Berkley. Στη σταθερή δυναμική της διέγερσης και της αναστολής που καταγράφεται κατά τη μεταφορά των αναρίθμητων νευρικών ερεθισμάτων, συνέχισε η επιστήμονας, «δεν μπορούμε πάντοτε να διακρίνουμε από πού ακριβώς προέρχεται το αισθητηριακό μήνυμα».
Συνήθως τα μεικτά σήματα προέρχονται από νεύρα που αλληλοεπικαλύπτονται, καθώς εισέρχονται στη σπονδυλική στήλη – από την καρδιά και τον αριστερό βραχίονα για παράδειγμα ή από τη χοληδόχο κύστη και τον δεξιό ώμο. Επιπλέον, όταν το ερέθισμα πηγάζει από τα εσωτερικά όργανα του σώματος, η αίσθηση γίνεται αντιληπτή σαν να προέρχεται από τον θώρακα, τους βραχίονες, τα χέρια ή τα πόδια. «Το μυαλό ενεργοποιείται περισσότερο για να αισθάνεται κάτι από εκεί, παρά π.χ. από τα έντερα», εξήγησε ο δρ F. Gerald Gebhart, διευθυντής του Κέντρου Ερευνας Πόνου στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.
Σε μια σχετική μελέτη, ερευνητές από το πανεπιστήμιο Aalborg στη Δανία «τροφοδότησαν» με ουσίες, όπως η καψαϊκίνη (ουσία που κάνει καυτερές τις κόκκινες πιπεριές), το λεπτό και το παχύ έντερο. Οι ίδιοι διαπίστωσαν αυξημένη παροχή αίματος, υψηλές θερμοκρασίες και ανακλαστικό πόνο στον κορμό και στα άκρα. (Η μελέτη παρουσιάστηκε στο περιοδικό European Journal of Pain). Ο πόνος μπορεί επίσης να εμφανιστεί ανακλαστικά και σε περιοχές που δεν υπάρχουν επικαλυπτόμενα νεύρα. Αυτό συμβαίνει συχνότερα ύστερα από έναν τραυματισμό, σύμφωνα με τον δρα Jon Levine, νευροεπιστήμονα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Τούτο οφείλεται στη «μνήμη του πόνου που κάνει τον εγκέφαλο να “νιώθει” μια νέα αίσθηση πόνου σαν να προέρχεται από εκεί που τον αισθανόσασταν προηγουμένως», συμπλήρωσε ίδιος. Μάλιστα μερικές μελέτες στις οποίες χρησιμοποιήθηκε απεικόνιση με τομογραφία λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού (MRI) επιβεβαίωσαν αυτή τη θεωρία.
Τα σημεία «πυροδότησης» και ο κινεζικός βελονισμός
Ο δρ Moran Mayer, γαστρεντερολόγος στο Πανεπιστήμιο του Los Angeles, ο οποίος μελετά τον ανακλαστικό πόνο από το έντερο, υποστηρίζει πως «όσο εντονότερο πόνο νιώθει ή έχει νοιώσει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχουμε να δούμε άτυπες θέσεις αντανάκλασης του πόνου». Ο ανακλαστικός πόνος εκτιμάται επίσης, ότι προέρχεται από σημεία πυροδότησης (trigger points) -τεταμένους όζους που αναπτύσσονται εντός των μυών- που περιγράφηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’60 από τη δρα Janet G. Travel. Μάλιστα, η επιστήμονας αντιμετώπισε τον πόνο που είχε στη πλάτη του ο John F. Kennedy.
H μήτρα των σημείων πυροδότησης ή τα προβλέψιμα σημεία ανακλαστικών πόνων έχουν αντιστοιχία με τους μεσημβρινούς του βελονισμού στην κινέζικη ιατρική, λέει ο δρ Jay P. Shah, ψυχίατρος στο τμήμα ιατρικής αποκατάστασης των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ. Οι ασθενείς αναφέρουν ότι ο ανακλαστικός πόνος επιδεινώνεται όταν πιέζεται το αντίστοιχο σημείο «πυροδότησης» αλλά ανακουφίζεται με μασάζ ή βελονισμό στο σημείο αυτό. Αν και μερικοί γιατροί είναι επιφυλακτικοί, ο δρ Shah δημοσίευσε μελέτη στο περιοδικό Archives of Physical Medicine and Rehabilitation που δείχνει ότι υπάρχουν φλεγμονώδεις χημικές ουσίες τόσο σε σημεία πυροδότησης του πόνου, όσο και σε θέσεις ανακλαστικού πόνου. Οι ερευνητές διευκρινίζουν ότι οι διάφορες ερμηνείες για τον ανακλαστικό πόνο δεν είναι αντιφατικές και ότι oι θεραπευτικές αγωγές πρέπει να περιλαμβάνουν όχι μόνο παυσίπονα, αλλά και φάρμακα που «ηρεμούν» το κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως αντι-επιληπτικά και αναστολείς επανάκτησης σεροτονίνης.
Ο βελονισμός και η θεραπεία σημείων πυροδότησης κερδίζουν ευρύτερη αποδοχή μαζί με τις ψυχολογικές προσεγγίσεις που ενθαρρύνουν τους ασθενείς να εστιάζουν την προσοχή τους εκεί από όπου ο πόνος προέρχεται στην πραγματικότητα, παρά εκεί όπου ο κάθε ασθενής αισθάνεται ότι πονάει. Εκτενής έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2003 στο Πανεπιστήμιο Bath στην Αγγλία, αποκάλυψε ότι ο ανακλαστικός πόνος σε ασθενείς ελαττώθηκε ή εξαφανίστηκε όπου εφαρμόστηκε πίεση.
